“İş stresi nedir?” sorusuna; çalışanın üstlendiği görev gereklilikleriyle kendi becerileri, yetenekleri ve ihtiyaçları arasındaki uyumsuzluktan kaynaklanan hem duygusal hem de fiziksel tepkilerdir, şeklinde yanıt verilebilir. İlgili durum, birey ile iş yeri arasındaki taleplerin uyumsuzluğuna bağlı olarak ortaya çıkar. Söz konusu süreç, sadece psikoloji üzerinde değil aynı zamanda fiziksel sağlık üzerinde de olumsuz etkilere neden olur.
İş stresiyle başa çıkmak için ortada bulunan dengesizliğin giderilmesi ya da azaltılması büyük bir önem arz eder. Süreç ise dostane görüşmeler yapılması, zaman yönetimini sağlanması, rahatlama tekniklerinin uygulanması ve sağlıklı yaşam tarzının benimsenmesi gibi yöntemlerle başarılı bir şekilde yönetilebilir.
İş Stresi Belirtileri Nelerdir?
Modern hayatın kaçınılmaz bir parçası olan iş stresi, bireylerde farklı olumsuz etkilere neden olur. İlgili etkiler ise stresin belirtileri olarak kabul edilir. Bunun yanı sıra fiziksel, duygusal ve davranışsal olmak üzere üç farklı sınıfa ayrılır. Söz konusu sınıflara dair bilgilere aşağıda yer verilmiştir:
Fiziksel Belirtiler
Söz konusu semptomlar, bireyin fiziksel sağlığında ortaya çıkan belirtilerdir. Maruz kalınan duruma bağlı olarak farklı şiddette görülürler. Bunun yanı sıra zamanında gerekli önlemler alınmadığında sağlık açısından risk oluştururlar. Yaygın olarak görülen fiziksel belirtiler aşağıdaki gibidir:
- Sürekli yorgun hissetmek ve kendini bitkin olarak görmek
- İş saatlerinde ya da sonrasında belirgin şekilde ortaya çıkan baş ağrıları
- Uykuya dalmada zorlanma
- Kas gerginliği nedeniyle boyun, sırt ve omuz gibi bölgelerde ağrı
- Hazımsızlık, bağırsak sorunları ve benzeri sindirim sistemi problemleri
İlerleyen süreçlerde kalp çarpıntısı gibi çok daha ciddi semptomların ortaya çıkma olasılığı da vardır. Bu nedenle iş hayatında stres yönetimi, genel sağlık açısından da kritik bir öneme sahiptir.
Duygusal (Psikolojik) Belirtiler
İş yeri stres faktörleri nedeniyle ortaya çıkan duygusal belirtiler, her bireyde farklı türde ve şiddette olabilir. Ortaya çıkması muhtemel olan psikolojik belirtiler ise aşağıdaki gibidir:
- İşe dair sürekli olumsuz düşünceler geliştirme ve endişe duyma
- Keyif alınan etkinliklerden uzaklaşma
- Umutsuz hissetme
- İş motivasyonunda düşüş
- Çalışma ortamında normale göre daha sinirli olma
- Diğer çalışanlar ya da yöneticilerle sorunlar yaşamaya başlama
- Karar vermede zorlanma
- Unutkanlık ve odaklanma problemleri yaşama
- İşlerden kaçınma eğilimi ya da sürekli başarma arzusuyla hırslı bir görüntü çizme
Duygusal belirtiler, kontrol edilmesi zor semptomlar arasında yer alır. Eğer çalışma ortamındaki stres yönetilmezse etkilerin şiddeti zamanla artar ve psikolojik problemlere neden olma riski yükselir.
Davranışsal Belirtiler
Davranışlarda görülen değişiklikler olan belirtiler, kişinin çalışma hayatında ve diğer zamanlarda görülür. Söz konusu belirtilerden bazıları aşağıdaki gibidir:
- İş verimliliğinin azalması
- İşten erken ayrılma, sabahları geç gelme
- Alkol ve sigara gibi kötü alışkanlıklarda artış
- İştah kaybı veya aşırı yemek yemeye başlama
İş yerinde stres yaratan etkenler, bireyde istenmedik davranışlara yol açar. Bunun yanı sıra uzun süreli ve sürekli strese maruz kalınması, olumsuz davranışların yoğun şekilde sergilenmesiyle sonuçlanır.
İş Stresi ile Baş Etme Yolları
İş stresi tanımı, bireyin iş ortamındaki taleplerle kişisel kaynakları arasındaki dengesizlikten kaynaklanan bir durumdur. Dengesizliğin giderilmesi ise stresin önemli ölçüde önlenmesi ve azaltılması açısından kritik bir öneme sahiptir. Bu doğrultuda söz konusu durumun etkilerini en aza indirmek amacıyla yöneticilerle yapıcı ve açık bir iletişim kurularak sorunların dile getirilmesi gerekir.
İş arkadaşlarından destek talep etmek suretiyle karşılaşılan zorlukların paylaşılmasıyla bireysel yükün hafifletilmesi sağlanabilir. İletişim kanallarının etkin bir şekilde kullanılması da iş yerinde karşılaşılan stresten uzak durmak için gerekli olan bir husustur. Bu yaklaşım, iş ortamında hem bireysel hem de kurumsal verimliliği artırma potansiyeline sahiptir.
Çalışan ve iş yeri arasındaki dengesizliğin ve uyumsuzluğun kaldırılması her zaman mümkün olmaz. Böyle durumlarda ise stresle başa çıkma yolları kullanılmalıdır. İlgili yollara ilişkin detaylar ise aşağıdaki gibidir:
- İşleri öncelikli hale getirerek ve planlama yaparak zamanı daha etkili şekilde yönetmek
- İş ve özel hayat arasında denge kurma
- Sağlıklı bir yaşam tarzının benimsenmesi
- İşte kısa molalar verilmesi
- Beklentilerin yönetilmesi
- Hayır demeyi öğrenme
Kullanılacak yöntemler, genel olarak stres seviyesinin kontrol edilebilir düzeye gelmesini sağlar. Böylece söz konusu durumla baş etmek daha kolay hale gelir.
İş Stresine Neden Olan Şeyler
İş stresinin oluşumunda psikososyal, fiziksel ve bireysel faktörlerin yanı sıra organizasyonel yapıya ilişkin unsurlar da önemli bir rol oynar. Bu noktada çalışma ortamında karşılaşılan zorluklar ve maruz kalınan baskılar, stresin temel nedenlerini oluşturur.
Fiziksel faktörler arasında gürültü, hijyen koşullarındaki yetersizlik, kötü aydınlatma, havalandırma eksikliği ve ergonomik olmayan çalışma koşulları yer alır. İlgili unsurlar, zamanla çalışanlar üzerinde önemli bir baskı oluşturarak hem fiziksel hem de psikolojik sağlığı olumsuz yönde etkiler. Benzer şekilde uzun çalışma saatleri, yetersiz mola süreleri ve tatil imkanlarının sınırlı olması da çalışanların üzerinde olumsuz etki yaratır.
İş yerinde yaşanan kalitesiz iletişim, sorunların ifade edilememesi, zorbalık ve mobbing gibi durumlar psikososyal stres faktörleri arasında önemli bir yere sahiptir. İş yerinde sorumlulukların belirsizliği, yetersiz yönetim desteği ve çalışanların çabalarının yeterince takdir edilmemesi gibi unsurlar da bireylerin motivasyonunu olumsuz yönde etkiler.
Stresle Başa Çıkmak İçin Yapılması Gerekenler
Stresliyken rahatlama, kişiden kişiye değişiklik gösteren yöntemlerle sağlanır. Ancak genel çerçevede sakinleşmek ve dingin bir ruh haline ulaşmak için gevşeme teknikleriyle nefes egzersizlerinin uygulanması önerilir. Söz konusu yöntemler, ilk aşamada bireyin tepkilerini kontrol altına alabilmesini sağlamak açısından kritik bir öneme sahiptir. Akabinde zihni olumlu düşüncelere yönlendirme ve olumsuzluklardan uzaklaşmayı hedefleyen bir yaklaşım benimsenmelidir.
”Duygu Analizi Nedir? ” hakkında bilgi sahibi olmak isteyenler içeriğimizi ziyaret edebilirsiniz. Erişim için tıklayın!