“Aktif dinleme nedir?” sorusuna; dinleyicinin konuşmacıyla etkileşime girerek dinleme sürecini etkili bir şekilde gerçekleştirmesidir, şeklinde yanıt verilebilir. Bu süreçte dinleyici sadece dinlemekle kalmayıp aynı zamanda konuşmacının verdiği mesajları anlamak için farklı teknikler kullanarak geri bildirimde bulunur. Verilen geri bildirimlere göre konuşmacı mesajının iletilip iletilmediğini fark eder.
Dinleme; sesli olarak verilen mesajları işitme, yapılandırma, anlama ve mesajlara geri bildirim verme süreçlerinden meydana gelen iletişim becerisidir. Söz konusu beceri, sadece iletişim kurmak için değil, öğrenme ve sosyal ilişkiler kurmak amacıyla da kullanılır. Dinlemenin ise kendi içerisinde farklı türleri mevcuttur. Aktif dinleme de bunlardan biri olup söz konusu amaçların başarıyla gerçekleştirilmesi için büyük bir öneme sahiptir.
Etkin Dinleme Adımları
Etkin dinleme, konuşmacının mesajını tam olarak anlamak için yapılır. İlgil yöntem, kendi içerisinde farklı aşamalardan meydana gelir. Söz konusu aşamalar ise aşağıdaki gibidir:
Dikkat Verme
Sürecin ilk aşaması, konuşmacıya odaklanmaktır. Bu noktada dikkat verme, öncelikle zihinsel olarak gerçekleştirilir. Ancak bedensel açıdan da bunun yansıtılması son derece önemlidir. Bunun yapılmasının en kolay yolu ise göz temasının kurulmasıdır. Konuşmacıyla olan göz teması, “Söylediklerini dinliyorum” anlamına gelir. Ancak dinleyicinin göz temasını abartmaması ve doğal seviyede tutması gerekir. Aksi durumda konuşmacının dikkati ve odak noktası dağılabilir. Göz temasına ek olarak açık bir duruş sergilemek, beden olarak konuşmacıya dönmek ve savunmacı olunmadığını göstermek de önemlidir.
Dikkat vermek için zihinsel açıdan hazır olunması gerekir. Dış uyarıcılardan ve dikkat dağıtıcı düşüncelerden uzak durulmalıdır. Dinleyiciler, zihinlerini tamamen konuşmacıya vermeli ve farklı konulara ilişkin düşüncelerden bir süreliğine uzaklaşmalıdır.
Sözsüz İletişim
Aktif katılımın bu süreçte gösterilmesi önemlidir. Ancak ilgili katılımın gösterilmesi, konuşmacının mesajını ilettiği sırada sözsüz olarak yapılır. Bu çerçevede baş sallama, gülümseme, jest ve mimikleri kullanma gibi bedensel hareketlerle konuşmacıya mesaj verilir. Mesajlar, konuşma sürecine aktif olarak katılım gösterildiğini ortaya koyar.
Konuşmacının Sözünü Kesmemek
Konuşmacının sözü tamamlanmadan araya girilmemelidir. Mesajın etkili olarak alınması ve konuşmacıya duyulan saygının gösterilmesi için sözün kesilmemesi gerekir. Söz konusu husus ise aktif dinlemenin temel unsurları arasında yer alır.
Dinleyiciler, sessiz ve dikkatli bir şekilde konuşmacıyı dinlemeli ve kendi görüşlerini ortaya koymak için acele etmemelidir. Bu tavır, karşıdaki kişinin kendisini rahat hissetmesini ve söyleyeceklerini eksiksiz şekilde aktarmasını sağlar.
Empati Kurma
Verilen mesajın doğru anlaşılması için empati yapılması, karşıdaki kişinin duygularını ve bakış açısını anlamayı gerektirir. Özellikle mesajı veren duygularından bahsediyorsa konuşmalara sadece mantıksal olarak değil aynı zamanda duygusal olarak da yaklaşmak gerekir.
Geri Bildirim Verme
Aktif dinleme süreçlerinin diğerlerinden en önemli farkı, geri bildirim vermektir. Konuşmacıya sözlü ve sözsüz mesajlar ileterek geri bildirim verilir. Bu tepkiler, “Anlıyorum” ve “Doğru Söylüyorsun” gibi çok kısa cümleler şeklinde olabilir. Ayrıca göz teması ve baş sallama gibi hareketlerle de geri bildirim verilebilir.
Sorular Sorma
Aktif dinleme sürecinde karşıdaki kişiyi çok daha etkili bir şekilde anlamak için sorular sorulmalıdır. Söz konusu aşama, verilen mesajın daha iyi anlaşılmasını sağlar ve olası yanlış anlaşılmaları engeller. Sorulan sorular, mesajın daha net anlaşılmasına yönelik olmalıdır. Ayrıca konuşmacıya değer verildiğini gösteren sorular da kullanılabilir.
Özetleme
Etkin dinlemenin son aşaması olan özetleme, verilen mesajın kısa şekilde tekrar edilmesidir. İlgili adım, yanlış anlaşılmaları tamamen engeller ve mesajın doğru şekilde alınmasını sağlar. Bunun yanı sıra özetlemenin sonunda karşıdan tepki beklenir. Böylece yanlış anlaşılma ya da eksiklikler varsa düzeltilmesi sağlanır.
Aktif Dinleme Yeteneği Nasıl Geliştirilir?
Aktif dinleme yeteneği, iletişim ve öğrenme süreçlerindeki temel bileşenlerdendir. Söz konusu temel bileşenin geliştirilmesi için izlenmesi gereken adımlar şu şekildedir:
- Aktif dinleme yeteneğinin geliştirilmesi için ilk olarak temel aşamalara dikkat edilmelidir. Nelerin yapılması ve yapılmaması gerektiği bilinmeden ilgili yeteneğin geliştirilmesi mümkün değildir.
- Öğrenilen aşamalar ya da kurallar, tüm dinleme süreçlerinde dikkate alınmalıdır. Kuralların dikkate alınarak yapıldığı dinleme pratikleri, zaman içerisinde ilgili yeteneğin gelişmesine katkıda bulunur.
- Etkin dinleme becerilerini geliştirmeye yönelik olan kurs ve eğitimlere katılmak, bir diğer önemli husustur. Profesyonellerden ilgili alanda eğitimler almak, kişinin dinleme konusundaki becerilerinin kısa sürede gelişmesini sağlar.
- Sözsüz iletişim becerileri geliştirilmelidir. Eller, kollar, jest ve mimiklerle hangi mesajların nasıl verileceğini öğrenmek, dinlemenin daha kaliteli hale gelmesini destekler.
- Sözsüz iletişim süreçlerindeki sorulan sorular, mesajın netleştirilmesi ve yanlış anlamaların önüne geçilmesi bakımından son derece önemlidir. Aktif dinleme becerilerini geliştirmek isteyenler, doğru soruları ve bunların nasıl sorulacağını öğrenmelidir.
Aktif dinleme yeteneğinin geliştirilmesi, bir süreç gerektirir. Yukarıda paylaşılan hususlar dikkate alındığında ilgili süreç çok daha kısa olur ve gelişim hızlı bir şekilde gerçekleşir. Söz konusu yeteneğin gelişmesi ise bireylerin sosyal yaşamlarından eğitim hayatlarına kadar pek çok alanı olumlu olarak etkiler.
İlginizi çekecek içeriğimiz ”ACW (After Call Work) Nedir? Neden Önemlidir?” detaylarına yazımız üzerinden erişim sağlayabilirsiniz.